Ukubhenywa kwe-wunga, okuthiwa ithakwa nama-ARV, kuthathe elinye igxathu emuva kokugqekezwa kwekliniki kwaSanti, eMariannhill, kwebiwa inqwaba yamaphilisi okukhona kuwo nalawa okuthithibalisa igciwane lengculazi.
Abahlengikazi nabasebenzi baseMzamo Clinic kule ndawo bafike izolo kugqekeziwe kwashaqwa imithi namaphilisi asetshenziselwa ukuthithibalisa izifo ezingelapheki.
Selokhu kuqale ukudlanga kokubhenywa kwe-wunga okuthiwa ithakwa nama-ARVs, umuthi wokubulala amagundane i-Rattax, insangu nezinye izinto eziyingozi, sekube nezigameko eziningi zokugqekezwa kwemizi, kuhlukunyezwe abesifazane nezingane.
Esehlakalweni sangonyaka odlule sokubulawa kwabantu eNtshongweni kwagxekwa ukubhenywa kwe-wunga.
Lesi sidakamizwa sidla lubi ezindaweni ezakhele iTheku, kanti kuthiwa kwaSanti kunemikhankaso eqhubekayo yamaphoyisa nomphakathi yokulwa naso isihlava se-wunga.
Izolo iziguli ebezizolanda amaphilisi kulo mtholampilo beziwanikezelwa ngaphandle kanti lezo ebezidinga ukuxilongwa bezilinda isikhashana njengoba bekusetshenziswa amagumbi amabili.
Ngokusho kukaNkk Ingrid Katz, obhekele ukusebenza kwalo mtholampilo, umonakalo bawubone izolo ekuseni njengoba bethole kugqekeziwe, kwathathwa nokhiye phakathi kwabo obekukhona nowalapho kuhlala khona amaphilisi.
“Uma ngifika ekuseni ngiye ngizungeze ekliniki nonogada osuke eseqale ukusebenza. Izolo sithole ukuthi kugqekeziwe. Ifriji elihlala imijovo yezingane belivuliwe, i-alarm ikhala. lapho sisiza khona abaphethwe yisifo sofuba sifice kuphihlizwe iwindi. Igumbi elihlala imithi namaphilisi lona likhiyiwe,” kusho uNkk Katz.
Lezi zigebengu zithathe ikhompyutha, ucingo lwasendlini, okhiye basemtholampilo, ukudla okunikezwa iziguli namabhokisi amakhondomu nemithi.
“Asazi ukuthi yimiphi imithi eyebiwe egunjini eligcina imithi namaphilisi kodwa namhlanje iziguli ezilanda imishanguzo edambisa izifo ezingalapheki zilandelwe emitholampilo engomakhelwane imithi yazo. izingane besingakwazi ukuzigoma njengoba imithi yazo yonakele,” kusho uNkk Katz.
Uthe ngosuku baye bathole iziguli ezingaphezu kuka-200 kodwa namhlanje bakwaze ukusiza ezingu-42 njengoba abanye abantu baye baphindela emakhaya ngesikhathi amaphoyisa esaqoqa ubufakazi.
UDkt Thando Ngomane, obethunyelwe wuphiko lwezempilo kuMasipala weTheku, unxuse umphakathi ukuba usebenzisane namaphoyisa ukuze izigebengu zibanjwe.
“Ngifuna ukutshela umphakathi ukuthi asiwagcini kulo mtholampilo amaphilisi athithibalisa igciwane lengculazi. Ngeke ngisho ukuthi siwagcina kuphi. Umtholampilo usondezwe kubantu ukuze bathole usizo lwezempilo ngoba uma kugqekezwa ngabantu abagulayo abahlukumezekayo,” kusho uDkt Ngomane.
Abantu bakule ndawo, abangathandanga ukudalulwa, bathe le ndawo isiphenduke isidleke se-wunga futhi zisola ukuthi abantu abagqekeze lo mtholampilo bebefuna la maphilisi.
Amaphoyisa athe umonakalo owenzekile ubalelwa ku-R5 180 kanti bekungakaboshwa muntu ngalesi sigameko.