Xeshikweni ndingumfundi pha kulaDyunivesithi yaseKapa (UCT) kwakukho into endingazange ndayiqwalasela, ngumfanekiso oqingqiweyo kaCecil John Rhodes. Eyam indima kulayunivesthi yayikukufumana isidanga, ndiphume ndiyokufuna umsebenzi. Ewe, wona lomfanekiso uqingqiweyo kaRhodes usembindini walaDyunivesithi, kodwa uyalibaleka.
Ndizibhaqe ndintywila kwezingcinga xeshikweni ndisiva ukuba abafundi baseUCT bayaqhankqalaza. Bawufuna phantsi. Sisithuko nesinkcitho esikhulu ukuba kubekho umfanekiso womcinezeli omkhulu kwindawo efunda nabafundi abantsundu.
Apha eMpuma Koloni, abafundi bebeqhankqalazela imali yokufunda yeNational Student Financial Aid Scheme (NSFAS). Phof' qho pha ekuqaleni konyaka, iyakufumanisa ukuba iidyunivesithi zakweliphondo zixakana nomba weNSFAS. Andikhumbuli ndisiva kusithiwa abafundi bakweliphondo bafuna kudilizwe imbali yabacinezeli noonyawontle kweliphondo lethu. Umzekelo; elagama linguFort Hare kwakhe kwakho ingxushu-ngxushu ngalo. Bathi besathi bafuna litshintshwe elogama abafundi kwathiwa bangalibali ukuba akukho kwamali kuladyunivesithi ngekhe bazimisele kwiincwadi. Nakwiyunivesithi yakwaZulu Natala kukhe kwadyojwa umfanekiso oqingqiweyo kaKing George ngepeyinti. Bafuna asuswe naye. Ingaba na lomgqushalazo uzakude ufikele nalapha kuthi, eMpuma Koloni?
Asazi.
Kodwa ingasakha into yokuba khe siqale ukucinga nzulu ngendima yemifanekiso eqingqiweyo kunye nezakhiwo zezikhumbuzo zembali yethu. Okwangoku sisathe gqolo ekuthiyeni nokuseka imifanekiso kabaw' uNelson Mandela kunye noStephen Biko is'kakhulu. Kungakuhle ukuba singakhe sigrumbe nzulu kwimbali yethu siyokutsho pha kooZK Matthews, DDT Jabavu nditsho nooHintsa ubuqu. Ndivuye kakhulu kuleveki iphelileyo xa ndidibana noThando noAyanda Mama bakwilali yakuKing James pha emaGqunukhwebeni. Bobabini bakwiphulo lokuqingqa umfanekiso kaNkosi uJong'umsobomvu, uMaqoma. Basebenzela pha eAmathole Museum, eQonce ,kwaye sele ndibone nemizobo yokuqala yalomfanekiso. Ndibhala nje kuqhutywa iingxoxo nabahlali ukuze bangothuki sekume lendedeba yenkosi edolophini yabo.
Ndinethemba lokuba esi sisiqalo.